Domates üretiminde karşılaşılan hastalıklar, verimi ve kaliteyi doğrudan etkiler. Domates hastalıkları incelendiğinde; yaprak, gövde ve meyvede oluşan farklı renk değişimleri, lekeler ve deformasyonlar ile kolayca fark edilebilir. Ancak bu belirtiler ortaya çıkmadan önce önlem almak, hem ekonomik hem de ürün kalitesi açısından en doğru yaklaşımdır.
Domates Hastalığı Nedir?
Domates hastalıkları; mantar, bakteri, virüs, çevresel stres veya yanlış bakım uygulamaları nedeniyle ortaya çıkar.
Formu Doldurun, Sizi Arayalım!
En Yaygın Domates Hastalıkları Nelerdir?
- Domates fungal (mantar) hastalıkları: Uygun çevre koşullarında hızla yayılabilen, kısa sürede yüksek verim ve kalite kayıplarına yol açabilen ve mücadele edilmediğinde üretim maliyetlerini artırarak ekonomik sürdürülebilirliği tehdit eden önemli sorunlardır. Başlıca fungal hastalıklar şunlardır: Kurşuni Küf (Botrytis cinerea) , Yaprak Leke Hastalığı (Septoria apiicola, Septoria lycopersici) , Kök Boğazı Yanıklığı (Phytophthora capsici) , Mildiyö (Phytophthora infestans), Erken Yanıklık (Alternaria solani) , Külleme (Leveillula taurica) , Yaprak Küfü (Cladosporium fulvum) , Beyaz Çürüklük (Sclerotinia sclerotiorum) ve Çökerten Hastalığı (Phythium spp.,Rhizoctonia spp.,Fusarium spp.,Alternaria spp., Sclerotinia spp).
- Domates bakteriyel hastalıkları: Yaprak, gövde, meyve ve iletim demetlerinde oluşturdukları tahribatla hem ürün miktarını hem de pazar değerini düşüren, uygun koşullarda kısa sürede yayılım gösterebilen hastalıklardır. Erken ve etkili mücadele yapılmadığında üretim maliyetlerini yükseltir ve ciddi ekonomik kayıplara yol açar. Başlıca bakteriyel hastalıklar şunlardır: Bakteriyel Benek (Pseudomonas syringae pv. tomato), Bakteriyel Leke (Xanthomonas vesicatoria), Bakteriyel Solgunluk (Ralstonia solanacearum), Solgunluk Hastalığı (Clavibacter michiganensis subsp. michiganensis) ve Bakteriyel Gövde (Öz) Nekrozu (Pseudomonas corrugata, P. Viridiflava, P. cichorii, P. mediterranea, Erwinia carotovora subsp. Carotovora, E. c. subsp. atroseptica, E. chrysanthemi)
- Domates virüs (viral) hastalıkları: Domates virüs hastalıkları, doğrudan bitki dokularını çürütmez; ancak bitkinin fotosentez, büyüme ve verim kapasitesini bozarak ciddi ekonomik kayıplara yol açar.Belirtileri genellikle yaprak mozaikleşmesi, sararma, kıvrılma, bodur gelişim ve meyve şekil bozukluklarıdır.
- Domates fidesi hastalıkları: Domates fidelerinde en yaygın sorunlar, fungal kökenli fide çökerten, kök çürüklükleri ve erken yanıklık hastalıklarıdır. Bakteriyel benek ve leke hastalıkları da tohum veya sulama suyu ile bulaşarak erken dönemde zarar verebilir. Aşırı sulama, kötü drenaj, yüksek nem ve yetersiz havalandırma hastalık gelişimini hızlandırır. Fizyolojik sorunlar (besin noksanlıkları, sıcaklık stresleri) da fideleri zayıflatarak hastalıklara duyarlı hale getirir. Önlemede sertifikalı tohum, hijyen, uygun sulama, havalandırma ve düzenli gözlem esastır.
- Domates gövde hastalıkları: Domates gövdesini etkileyen başlıca hastalıklar, fungal (Fusarium, Verticillium, Phytophthora), bakteriyel (Clavibacter, Pseudomonas) ve bazı viral etmenlerdir. Bu hastalıklar gövde damarlarını ve dokularını zayıflatarak solgunluk, çürüme ve gövde deformasyonuna yol açar; sonuçta verim ve meyve kalitesi düşer.
Domates Hastalıkları ile Doğal Mücadele
Doğal mücadele yöntemleri, kimyasal ilaçlara bağımlılığı azaltır, toprak sağlığını korur ve ürün kalitesini artırır. Burada amaç, bitkiyi hastalık etmenlerine karşı güçlü tutmak ve hastalığın yayılma koşullarını ortadan kaldırmaktır.
1. Düzenli ve Dengeli Besleme
Domatesin hastalıklara karşı güçlü kalması için besin dengesinin doğru yönetilmesi şarttır. Yapraq Yaprak Öz Suyu Analizi, bitkideki besin eksikliklerini haftalar öncesinden tespit ederek doğru zamanda müdahale imkânı sağlar.
- Kalsiyum, magnezyum, çinko ve bor ile hücre duvarı sağlamlığı artırılır.
- Eksik besinler erken dönemde tamamlanır.
- Güçlü yaprak ve meyve dokuları, hastalıkların tutunmasını zorlaştırır.
2. Toprak Sağlığını Güçlendirme
Kök sağlığı, domatesin tüm gelişimini etkiler. Soliv Toprak Analizi, toprağın biyolojik ve kimyasal yapısını ortaya koyar, eksik ve dengesiz yönleri belirleyerek iyileştirme önerileri sunar.
- Organik madde oranı yüksek topraklar kökleri güçlendirir.
- Toprak canlılığı artınca zararlı mantar ve bakterilerin yaşam alanı daralır.
- Düzenli kompost ve organik gübre kullanımı önerilir.
3. Bahçe Hijyeni ve Budama
Temizlik ve doğru budama, domates hastalıklarının yayılmasını büyük oranda engeller.
- Hastalıklı yaprak ve meyveler bahçeden uzaklaştırılır.
- Bitkiler arası hava sirkülasyonu sağlanır.
- Yabancı otlar temizlenerek hastalık barınakları yok edilir.
4. Sulama Yönetimi
Yanlış sulama, özellikle mantar kaynaklı hastalıkların yayılmasına sebep olur. T-Irrigate Sulama Optimizasyonu, toprak nemini anlık takip ederek doğru zaman ve miktarda sulama yapılmasını sağlar.
- Yaprakların sık ıslanmasından kaçınılır.
- Sulama miktarı toprak nemine göre belirlenir.
5. Doğal ve Biyolojik Ürünler
Doğal ürünler, hastalık etmenlerini baskılamada önemli bir rol oynar.
- Bakır ve kükürt bazlı organik uygulamalar mantar sporlarını baskılar.
- Yararlı mikroorganizma içeren biyolojik ürünler patojenlerle rekabet eder.
- Kimyasal ilaç gerekiyorsa doğru doz ve zamanda uygulanmalıdır.
Domates Hastalığı Nasıl Geçer?
- Öncelikle hastalık tipi doğru teşhis edilmelidir.
- Besin dengesi yaprak öz suyu analizi ile düzeltilmeli ve düzenli olarak takip edilmelidir.
- Kültürel önlemler, biyolojik ürünler ve gerektiğinde ilaçlama bir arada uygulanmalıdır.
- Düzenli bahçe kontrolleri ile tekrar oluşum önlenmelidir.
Domates Mantar Hastalığı Nasıl Geçer?
- Hastalıklı yaprak ve meyveler toplanarak imha edilir.
- Hava sirkülasyonu artırılır, yaprak yüzeyinde nem birikmesi önlenir.
- Domates küf hastalığı ve domates çökerten hastalığı gibi örneklerde sulama kontrol altında tutulur, toprak fazla nemli bırakılmaz.